Κρυπτονομίσματα: Τα ρυθμιστικά μέτρα που ισχύουν ανά τον κόσμο

Τα κρυπτονομίσματα δεν είναι απλά μια μόδα της εποχής. Έχουν έρθει για να μείνουν και μήνα με το μήνα η παγκόσμια αγορά τους γίνεται ολοένα και πιο μεγάλη και ισχυρή. Αυτή η ραγδαία εξέλιξη μιας εντελώς νέας κατηγορίας περιουσιακών στοιχείων, βασίστηκε πάνω στον αποκεντρωμένο χαρακτήρα της αγοράς των crypto. Οι εφαρμογές που βασίζονται πάνω στην τεχνολογία blockchain εκτελούν είδη χρηματοοικονομικών συναλλαγών που μέχρι πρότινος διεκπεραιώνονταν μόνο μέσω τραπεζών και χρηματιστηριακών οίκων, αλλά χωρίς να υπάρχει πλέον αυτή η διαμεσολάβηση. Προσπερνούν δηλαδή τον μεσάζοντα και δίνουν, δυνητικά, περισσότερο έλεγχο, μεγαλύτερη ευελιξία και χαμηλότερο κόστος στους χρήστες. Πρόκειται για αυτό που ονομάζουμε «αποκεντρωμένα χρηματοοικονομικά» (ή DeFi).

Με καθημερινά παραδείγματα, αυτή η ευελιξία και η ταχύτητα στις συναλλαγές φαίνεται στους χρόνους που απαιτούνται για τις συναλλαγές και ειδικά τις αναλήψεις σε μια από τις κορυφαίες πλατφόρμες για online τυχερά παιχνίδια, το NV Casino. Όπως θα διαπιστώσετε κάνοντας αναλήψεις κερδών σε κρυπτονομίσματα, αυτές εκτελούνται συνήθως μέσα σε μερικά λεπτά, ενώ για «παραδοσιακές» συναλλαγές με κάρτες ή (ειδικά) με τραπεζική μεταφορά, μπορεί να χρειαστούν ώρες ή ακόμη και μέρες! Ένας από τους βασικούς λόγους της διαφοράς αυτής, είναι η έλλειψη μεσάζοντα.

Ωστόσο, όσο περισσότερο μεγαλώνει η αγορά των κρυπτονομισμάτων, τόσο μεγαλύτερος είναι και ο θεσμικός έλεγχος που επιχειρείται να επιβληθεί σε ό,τι έχει να κάνει με τη λειτουργία της. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο θεσπίζουν νόμους και κανόνες για να ελέγξουν τη λειτουργία των crypto. Ας εξετάσουμε τι ισχύει κατά το 2025 σε μερικές από τις μεγαλύτερες χώρες ανά τον κόσμο.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει νόμος με βάση το οποίο να ρυθμίζονται και να φορολογούνται τα κρυπτονομίσματα. Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν πως το σχετικό νομοσχέδιο είναι στα σκαριά και αναμένεται να επιβάλλει κανόνες στις επενδύσεις με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας. Για την ακρίβεια, η Ελλάδα είναι μια από τις 59 χώρες που έχουν ανακοινώσει πρόθεση να προσχωρήσουν στο Crypto-Asset Reporting Framework (CARF) του ΟΟΣΑ, που επεκτείνει την Αυτόματη Ανταλλαγή Πληροφοριών για φορολογικούς σκοπούς. Σύμφωνα με τον (πρώην) υπουργό Οικονομικών, Κ. Χατζηδάκη, το θεσμικό πλαίσιο θα διαμορφωθεί σε συνεργασία και με την Τράπεζα της Ελλάδος και θα κινείται σε τρεις άξονες:

• Ανάπτυξη του κανονιστικού πλαισίου για τη λειτουργία και την παρακολούθηση των κρυπτονομισμάτων και των άλλων ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων.
• Ανάπτυξη του πλαισίου για τη φορολογική μεταχείριση των κρυπτονομισμάτων, που είναι μια μορφή επένδυσης, λαμβάνοντας υπόψη βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.
• Ανάπτυξη του πλαισίου ελέγχου των κρυπτονομισμάτων, και της καταπολέμησης της χρήσης τους για παράνομες δραστηριότητες.

Επιπλέον, το νέο πλαίσιο αναμένεται να ενισχύσει τους ελέγχους κατά της φοροδιαφυγής και να διασφαλίσει μεγαλύτερη προστασία για τους επενδυτές. Παράλληλα, οι ρυθμίσεις θα ευθυγραμμιστούν με τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές, ώστε η ελληνική αγορά να παραμείνει ανταγωνιστική και ασφαλής. Με την εφαρμογή αυτών των κανόνων, η Ελλάδα στοχεύει στη δημιουργία ενός διαφανούς και αξιόπιστου περιβάλλοντος για τη διαχείριση και την ανάπτυξη των κρυπτονομισμάτων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση

Τα κρυπτονομίσματα είναι νόμιμα στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), αλλά η φορολογία διαφέρει ανά χώρα και κυμαίνεται από 0% έως περίπου 48%. Τον Απρίλιο του 2023, το Κοινοβούλιο ενέκρινε μέτρα που επιτρέπουν τη νομοθεσία που απαιτεί από ορισμένους παρόχους υπηρεσιών κρυπτογράφησης να αναζητήσουν άδεια λειτουργίας. Αυτή η νομοθεσία έχει σκοπό να δώσει στις ρυθμιστικές αρχές τα εργαλεία που χρειάζονται για την παρακολούθηση των κρυπτονομισμάτων που χρησιμοποιούνται για ξέπλυμα χρήματος και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, παρέχοντας παράλληλα προστασία στους χρήστες.

Οι ΗΠΑ

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 2022 ανακοινώθηκε ένα νέο πλαίσιο που άνοιξε το δρόμο για ρυθμίσεις της αγοράς. Η σχετική οδηγία έδωσε την εξουσία στις υφιστάμενες ρυθμιστικές αρχές, όπως η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (SEC) και η Επιτροπή Διαπραγμάτευσης Συμβάσεων Μελλοντικής Εκπλήρωσης Εμπορευμάτων (CFTC). Αλλά το 2023, ένα περιφερειακό εφετείο αποφάσισε ότι η πώληση XRP από την Ripple ήταν προσφορές τίτλων μόνο όταν πωλούνταν σε ιδρύματα, όχι όταν πωλούνταν σε χρηματιστήρια. Ακολούθησε μια άλλη απόφαση που ακυρώνει την άρνηση της Επιτροπής σε αίτηση της Grayscale για να μετατρέψει το Bitcoin ETF Trust σε ένα ETF που κατέχει bitcoin. Ωστόσο το θέμα δεν έχει τελεσιδικήσει και ο αγώνας μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών, των μεσιτών-εμπόρων, των επενδυτών και της βιομηχανίας κρυπτογράφησης συνεχίζεται.

Η Κίνα

Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας (PBOC) απαγορεύει σε επιχειρήσεις κρυπτογράφησης να λειτουργούν στη χώρα, δηλώνοντας ότι διευκολύνουν τη δημόσια χρηματοδότηση χωρίς έγκριση. Ακόμη, η Κίνα έχει απαγορεύσει από το Μάιο του 2021 την εξόρυξη Bitcoin, αναγκάζοντας πολλούς που εμπλέκονται στη δραστηριότητα να κλείσουν εντελώς τις λειτουργίες τους ή να μετεγκατασταθούν σε άλλες δικαιοδοσίες όπου υπάρχει πιο ευνοϊκό ρυθμιστικό περιβάλλον.

Το Ηνωμένο Βασίλειο

Τον Οκτώβριο του 2022, η κάτω βουλή του βρετανικού κοινοβουλίου αναγνώρισε ότι τα περιουσιακά στοιχεία σε crypto είναι ρυθμιζόμενα χρηματοπιστωτικά μέσα. Το νομοσχέδιο για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και τις αγορές έγινε νόμος τον Ιούνιο του 2023 και επέκτεινε τους υφιστάμενους νόμους σε όλα τα περιουσιακά στοιχεία, τις υπηρεσίες και τους παρόχους crypto. Στο πλαίσιο αυτό, υπάρχουν απαιτήσεις αναφοράς ειδικών για κρυπτονομίσματα που σχετίζονται με τα πρότυπα Know Your Client (KYC), καθώς και με την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (AML) και την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (CFT). Οι επενδυτές υπόκεινται σε φόρο κεφαλαιακών κερδών για τα κρυπτονομίσματα, αλλά η φορολόγηση διαφέρει ανάλογα με τη φύση της συναλλαγής και τον συμμετέχοντα.

Η παγκόσμια αγορά κρυπτονομισμάτων συνεχίζει να εξελίσσεται, και οι κυβερνήσεις προσπαθούν να βρουν τη σωστή ισορροπία μεταξύ καινοτομίας και ρύθμισης. Οι νομοθετικές αλλαγές που εφαρμόζονται σε διάφορες χώρες δείχνουν την αυξανόμενη ανάγκη για προστασία των επενδυτών και περιορισμό των παράνομων δραστηριοτήτων. Ωστόσο, η αποκεντρωμένη φύση των crypto δημιουργεί προκλήσεις, καθώς η υπερβολική ρύθμιση μπορεί να αποθαρρύνει την ανάπτυξη του κλάδου. Καθώς προχωράμε στο μέλλον, οι παγκόσμιες ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να συνεργαστούν για τη διαμόρφωση ενός συνεκτικού πλαισίου που θα διασφαλίζει τόσο τη διαφάνεια όσο και την καινοτομία. Η κατάσταση παραμένει δυναμική, με συνεχείς εξελίξεις που επηρεάζουν τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους επενδυτές.